Chúng ta đều từng nghe nói rằng hoa hướng dương luôn quay theo mặt trời, đúng không? Loài hoa rực rỡ này dường như có khả năng theo dõi chuyển động của mặt trời trên bầu trời, luôn hướng về phía ánh sáng.

Cứ như thể chúng có một mối liên kết đặc biệt với mặt trời và cũng vì thế mà hoa hướng dương thường được ngưỡng mộ.

Nhưng bạn có biết rằng hành vi "quay theo mặt trời" đó không kéo dài mãi mãi? Đúng vậy! Khi hoa hướng dương trưởng thành, chúng sẽ ngừng quay mặt theo mặt trời. Hãy cùng khám phá sâu hơn bí ẩn đằng sau hiện tượng này và điều gì xảy ra khi hoa hướng dương "lớn lên."

Hiện tượng "quay đầu"

Chúng ta đều biết rằng cây không có bộ não, nên chúng không "nghĩ" theo kiểu của con người về việc theo đuổi ánh sáng.

Vậy điều gì thật sự đang diễn ra? Câu trả lời nằm ở một chất điều hòa sinh trưởng có tên là auxin (là hormone kích thích sự phát triển của thực vật.), tồn tại bên trong hoa hướng dương. Auxin đóng vai trò quan trọng trong việc kéo dài tế bào, giúp cây phát triển. Điều thú vị là auxin lại "ghét" ánh sáng.

Khi mặt trời mọc, auxin sẽ tập trung ở phía thân cây không nhận ánh sáng, khiến những tế bào bên đó dài ra và làm hoa nghiêng về phía có ánh sáng. Đó là lý do chúng ta thấy hoa hướng dương quay theo mặt trời từ đông sang tây trong suốt cả ngày. Khi mặt trời lặn, ánh sáng biến mất, nồng độ auxin trong thân cây sẽ trở lại cân bằng, khiến bông hoa trở về vị trí trung lập hướng thẳng lên trời.

Ban đêm hoa hướng dương làm gì?

Bạn có thể tưởng tượng rằng ban đêm hoa sẽ "quay cuồng" trong bóng tối, tìm kiếm ánh sáng. Nhưng thực tế không phải vậy. Khi mặt trời đã lặn, auxin không còn bị hút về một phía nữa mà phân bố đều. Kết quả là hoa hướng dương sẽ hướng lên trời, không nghiêng về hướng đông hay tây. Chúng hoàn toàn không rơi vào trạng thái "lắc đầu điên cuồng" như một số người vẫn nghĩ!

Hoa hướng dương không luôn quay

Và đây là điều bất ngờ lớn: Khi hoa hướng dương trưởng thành, chúng hoàn toàn ngừng quay theo ánh sáng. Đúng vậy khi cây đã phát triển đầy đủ, thân cây trở nên cứng cáp và auxin cũng không còn khả năng uốn cong nó nữa. Từ thời điểm đó, hoa hướng dương luôn hướng về phía đông. Nhưng tại sao lại là đông, mà không phải tây?

Bí ẩn của hướng đông

Thì ra lý do lại rất thực tế. Các nhà nghiên cứu tại Đại học California, Davis đã tìm hiểu kỹ hiện tượng này. Họ phát hiện rằng hoa hướng dương quay mặt về hướng đông có lợi thế sinh sản vượt trội.

Một nghiên cứu năm 2016 do nhà nghiên cứu Nicky Creux thực hiện đã so sánh hoa hướng dương quay về hướng đông với các hướng khác để xem loại nào phát triển tốt hơn. Kết quả thật sự thú vị.

Hiệu ứng ong buổi sáng

Buổi sáng là thời điểm vô cùng quan trọng đối với hoa hướng dương, đặc biệt là những bông quay về hướng đông. Chúng thu hút được nhiều ong hơn vào sáng sớm đúng lúc hoa bắt đầu tiết phấn.

Điều này không phải ngẫu nhiên. Khi mặt trời mọc, nhiệt độ trên đầu hoa tăng lên, kích thích quá trình tiết phấn. Và bạn đoán xem? Đó cũng là thời điểm ong hoạt động mạnh nhất! Sự trùng hợp hoàn hảo này giúp tăng khả năng hoa được thụ phấn hiệu quả.

Để kiểm chứng giả thuyết, các nhà nghiên cứu đã làm nóng đầu của những bông hoa quay về hướng tây để mô phỏng nhiệt độ như phía đông. Kết quả, hoa hướng tây cũng bắt đầu tiết phấn cùng lúc cho thấy yếu tố quyết định không chỉ là ánh sáng mà còn là nhiệt độ buổi sáng.

Tại sao điều này lại quan trọng?

Sự "căn chỉnh" đặc biệt này hỗ trợ cho quá trình sinh sản của hoa hướng dương. Những bông quay mặt về hướng đông có xu hướng sản xuất hạt to hơn, khỏe hơn tăng khả năng nảy mầm và phát triển thành cây mới. Đây là một chiến lược sinh tồn tự nhiên: hoa quay mặt về hướng đông có nhiều cơ hội duy trì nòi giống hơn.

Các nhà nghiên cứu đã xác nhận điều này bằng cách trồng hoa hướng đông và hướng tây trong điều kiện thí nghiệm kiểm soát.

Kết quả: hoa hướng đông tạo ra nhiều hạt hơn và tăng trưởng tốt hơn. Điều đó cho thấy, theo thời gian, việc quay về phía đông mang lại lợi thế tiến hóa rõ rệt.

Kết luận: Thiết kế của tự nhiên

Vì vậy, lần tới khi bạn nhìn thấy một cánh đồng hoa hướng dương, đừng vội nghĩ rằng tất cả đang "yêu mặt trời." Hành vi của chúng phức tạp hơn rất nhiều. Không đơn giản là "thích ánh sáng" đó là một chiến lược sống còn.

Qua quá trình tiến hóa, hoa hướng dương ngày nay đã thích nghi để quay mặt về hướng đông khi trưởng thành, nhằm đảm bảo khả năng sinh sản tốt nhất. Bạn thấy không thiên nhiên quả thật là một kiến trúc sư thiên tài!

Các bạn, lần tới khi bạn bắt gặp một bông hoa hướng dương, hãy nhớ rằng đằng sau vẻ đẹp ấy là cả một câu chuyện sinh tồn thông minh. Khoa học đằng sau nó chính là minh chứng hoàn hảo cho cách mà thực vật thích nghi để sống còn. Ai mà ngờ được, loài hoa tưởng chừng đơn giản này lại mang trong mình những bí mật tuyệt vời đến thế?