Tiếng ùng ục, réo rắt hay lạo xạo trong bụng – từ lâu vẫn được xem là hiện tượng bình thường hoặc thậm chí gây ngại ngùng – thực chất lại mang nhiều ý nghĩa y học quan trọng hơn ta tưởng.

Theo Giáo sư Peter Kahrilas, chuyên gia nội tiêu hóa, những âm thanh này có thể là tín hiệu từ cơ thể về tình trạng chức năng hoặc rối loạn tiềm ẩn trong hệ tiêu hóa.

Âm Thanh Xuất Phát Từ Đâu? – Vai Trò Của Nhu Động Và Khí

Các âm thanh phát ra từ bụng được gọi là **borborygmi** – là kết quả của quá trình co bóp nhịp nhàng của cơ trơn trong đường tiêu hóa, kết hợp với sự di chuyển của không khí và chất lỏng. Tần suất và cường độ âm thanh thay đổi theo lượng khí trong ruột, loại thực phẩm đã ăn, hoạt động lên men vi sinh và độ khỏe của hệ thần kinh – cơ tiêu hóa. Âm thanh sau khi ăn (sinh lý) là hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên, nếu tiếng bụng trở nên bất thường, liên tục hoặc đi kèm đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy – có thể liên quan đến các tình trạng như hội chứng ruột kích thích (IBS), rối loạn tiêu hóa do vi khuẩn ruột non (SIBO) hoặc hấp thu kém.

Khi Bụng Quá Im Hoặc Quá Ồn – Cảnh Báo Y Tế

Trong một số tình huống, bụng “im lặng” không phải là dấu hiệu tốt. Ví dụ, sau chấn thương hoặc phẫu thuật, nếu không nghe thấy tiếng ruột, có thể bệnh nhân đang gặp tình trạng liệt ruột hoặc tắc ruột – cần can thiệp y tế khẩn cấp. Ngược lại, nếu âm thanh trong ruột trở nên chói tai, kim loại hoặc dồn dập quá mức, đây có thể là tín hiệu sớm của tắc nghẽn đường tiêu hóa hoặc hội chứng kém hấp thu. Lúc này, thao tác nghe bụng (nghe bằng ống nghe) không còn là bước hình thức, mà là phương tiện chẩn đoán có giá trị cao.

Công Nghệ Mới: Khi Máy Móc Ghi Lại Âm Bụng

Gần đây, một nghiên cứu đã phát triển cảm biến đeo tay có khả năng ghi lại âm thanh đường ruột liên tục suốt 24 giờ. Mục tiêu là xác định các “dấu ấn âm học” tương ứng với những rối loạn tiêu hóa đặc hiệu. Tiến sĩ Linda Nguyen, bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa, chia sẻ: “Chúng ta đang tiến gần đến giai đoạn dùng tiếng bụng như một chỉ số sinh học, tương tự như đo huyết áp hay nhịp tim”. Phương pháp này hứa hẹn hỗ trợ chẩn đoán các ca rối loạn tiêu hóa mạn tính khó phát hiện bằng nội soi hay xét nghiệm truyền thống.

Kết Nối Ruột – Não Và Vai Trò Của Hệ Thần Kinh Ruột

Hệ thần kinh ruột, hay còn gọi là "bộ não thứ hai", điều phối các hoạt động vận động trong ruột. Khi mạng lưới này bị rối loạn – do mất cân bằng tự chủ, tăng cảm giác nội tạng hoặc rối loạn dẫn truyền – âm thanh trong bụng sẽ thay đổi rõ rệt. Ví dụ, ở người bị rối loạn tiêu hóa chức năng, các tín hiệu thần kinh truyền qua ruột có thể bị nhiễu hoặc tăng nhạy cảm, dẫn đến thay đổi trong tần suất và kiểu âm thanh – điều này có thể giúp bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân từ cấp độ thần kinh.

Khi Nào Cần Quan Tâm Tới Tiếng Bụng?

Phần lớn âm thanh đường tiêu hóa là bình thường, nhưng trong một số trường hợp, cần được đánh giá y khoa kỹ lưỡng: - Âm ruột hoạt động quá mức kèm đau quặn và tiêu chảy - Bụng không có tiếng sau phẫu thuật hoặc chấn thương - Âm cao vút, lách cách như kim loại – nghi ngờ tắc ruột Những dấu hiệu này giúp bác sĩ nhận diện sớm các tình trạng nguy hiểm, hạn chế biến chứng nặng.

Khi y học tiến vào thời đại số, tiếng bụng – từng bị coi là "hậu trường vô nghĩa" – đang dần trở thành công cụ chẩn đoán hữu ích. Với sự hỗ trợ của công nghệ ghi âm sinh học, kết hợp hiểu biết sâu sắc về kết nối thần kinh ruột – não, việc “nghe bụng” không còn là nghệ thuật cảm tính mà trở thành khoa học chính xác.

Vậy nên, nếu bụng bạn thường xuyên phát ra âm thanh kỳ lạ – hãy đừng vội bỏ qua. Đó có thể là cách cơ thể lên tiếng để nói rằng hệ tiêu hóa đang cần được lắng nghe!