Bạn lại đang kẹt xe, mắt dán vào cản trước của chiếc xe phía trước. Đã bao giờ bạn ước chiếc xe có thể tự lái để mình được thư giãn, đọc sách hay thậm chí là… chợp mắt một chút chưa?

Bạn không phải người duy nhất có mong ước đó. Giấc mơ được buông tay khỏi vô lăng xuất hiện khắp nơi—từ phim khoa học viễn tưởng đến những bản tin công nghệ—nhưng liệu chúng ta đã gần đến với thực tế đó chưa?

Xe Tự Lái Thật Sự Là Gì?

Trước khi bàn đến mốc thời gian, ta cần hiểu rõ khái niệm “tự lái” bao hàm những gì. Không phải chiếc xe tự lái nào cũng giống nhau.

Ngành công nghiệp ô tô chia công nghệ này thành các cấp độ từ 0 đến 5:

• Cấp độ 0–2: Phổ biến nhất hiện nay. Xe có thể có hỗ trợ giữ làn hay kiểm soát hành trình thông minh, nhưng người lái vẫn phải kiểm soát.

• Cấp độ 3: Xe có thể tự vận hành trong một số điều kiện nhất định, nhưng tài xế cần sẵn sàng tiếp quản bất cứ lúc nào.

• Cấp độ 4: Xe có thể tự lái hoàn toàn trong phạm vi cụ thể—chẳng hạn khu trung tâm thành phố—mà không cần con người hỗ trợ.

• Cấp độ 5: Không cần bất kỳ can thiệp nào từ con người, ở bất kỳ đâu, bất kỳ lúc nào.

Nhiều người lầm tưởng tính năng “Tự Lái Hoàn Toàn” (Full Self-Driving) của một số dòng xe là cấp độ 5—nhưng không phải. Chúng chỉ ở gần cấp độ 2, có thêm vài tính năng thử nghiệm tiệm cận cấp 3.

Nếu bạn vẫn phải đặt tay lên vô lăng, thì xe đó chưa thật sự là tự lái.

Xe Tự Lái Được Dùng Ở Đâu?

Nếu bạn sống ở San Francisco, có thể bạn đã từng đi xe taxi không người lái—không tài xế, không vô lăng, chỉ cần ứng dụng và điểm đến. Đó chính là cấp độ 4. Nhưng đừng kỳ vọng rằng bạn có thể gọi được chiếc xe ấy giữa một cơn bão tuyết hay khi băng qua đèo núi quanh co.

Xe tự lái hiện nay hoạt động tốt nhất trong các điều kiện kiểm soát:

• Khu đô thị giới hạn (geofenced) với giao thông ổn định

• Thời tiết thuận lợi

• Đường sá rõ ràng, vạch kẻ đầy đủ

Ngoài những khu vực này, con người vẫn xử lý tình huống tốt hơn máy móc.

Vì Sao Vẫn Chưa Phổ Biến?

Xe tự lái không chỉ đối mặt với rào cản kỹ thuật. Ngay cả khi công nghệ đã sẵn sàng, các thành phố và quốc gia vẫn còn nhiều bài toán cần giải:

• Ai sẽ chịu trách nhiệm nếu tai nạn xảy ra?

• Bảo hiểm cho xe không người lái hoạt động như thế nào?

• Liệu xe có thể phát hiện và xử lý tình huống hiếm gặp một cách an toàn không?

Và tất nhiên, còn một yếu tố then chốt: niềm tin của công chúng.

Chỉ một sự cố nhỏ cũng có thể tạo nên làn sóng chỉ trích và làm chậm tiến trình.

Công nghệ không chỉ cần hiệu quả mà còn phải khiến người dùng, người đi bộ và cả các tài xế khác cảm thấy an tâm và dễ tiếp cận.

Những Điều Ít Ai Nói Nưng Ảnh Hưởng Tới Bạn

Nếu bạn đang thắc mắc điều này ảnh hưởng gì đến cuộc sống hằng ngày của mình, thì đây là những gì bạn cần biết:

Những tính năng đã có trên xe hiện nay:

• Giữ làn đường: Xe giữ thẳng trong làn khi chạy trên cao tốc.

• Kiểm soát hành trình thích ứng: Tự động điều chỉnh tốc độ theo xe phía trước.

• Tự đỗ xe: Một số mẫu xe đỗ chính xác hơn cả người lái.

• Phanh khẩn cấp: Xe có thể tự phanh khi người lái mất tập trung.

Những tính năng này không phải chuyện tương lai—chúng đã có mặt trên nhiều mẫu xe từ năm 2023 đến 2025.

Sắp tới:

• Hệ thống "rảnh tay" cấp độ 3 trên xe sang như BMW, Mercedes sẽ cho phép bạn thư giãn trong lúc kẹt xe (nhưng không phải mọi nơi).

• Xe giao hàng tự lái có thể xuất hiện ở vùng ngoại ô và khuôn viên trường đại học.

Có Nên Đợi Mua Xe Tự Lái Không?

Chắc là chưa nên—ít nhất là bây giờ. Nếu bạn đang cân nhắc mua xe mới, đừng chờ đợi cấp độ 5. Công nghệ này vẫn còn cách thị trường đại chúng cả một thập kỷ.

Thay vào đó, hãy tìm xe có hệ thống hỗ trợ lái tốt (cấp độ 2), giúp tăng độ an toàn và tiện nghi.

Mẹo chọn xe thông minh:

• Kiểm tra xem xe có hỗ trợ cập nhật phần mềm qua mạng (OTA) không—giúp bạn không cần đến đại lý mỗi lần nâng cấp.

• Tìm hiểu xem các tính năng tự lái có được phép sử dụng tại nơi bạn sống hay không—vì nhiều khu vực còn hạn chế pháp lý.

Điều Gì Đang Ngăn Cản Xe Tự Lái Phổ Cập?

Để vượt qua giai đoạn thử nghiệm và tiến đến xe đại trà, các hãng xe cần giải quyết:

• Tình huống bất ngờ: Trẻ em lao ra đường, mưa giông bất ngờ, công trình tạm thời.

• Cơ sở hạ tầng: Không phải con đường nào cũng sẵn sàng cho xe thông minh.

• Chi phí: Thiết bị như LiDAR, chip AI cao cấp vẫn còn rất đắt đỏ.

Ngay cả chiếc xe thông minh nhất cũng cần hàng triệu km thử nghiệm an toàn trong điều kiện thực tế trước khi được cấp phép chính thức.

Vậy... Chúng Ta Đã Gần Tới Chưa?

Chúng ta đã gần hơn so với 5 năm trước—nhưng vẫn xa hơn những gì tiêu đề báo chí khiến bạn nghĩ. Hãy tưởng tượng xe tự lái giống như điện thoại thông minh vào năm 2007: cú nhảy đầu tiên đã xảy ra, nhưng để phổ biến rộng rãi vẫn cần thời gian.

• 2025–2030: Cấp độ 3 sẽ có mặt trên các dòng xe cao cấp; taxi tự lái sẽ xuất hiện nhiều hơn ở thành phố lớn.

• Từ 2035 trở đi: Có thể thấy cấp độ 4 hoặc 5 trên xe cá nhân—nếu luật pháp và niềm tin theo kịp công nghệ.

Giờ Là Đến Lượt Bạn

Bạn có sẵn sàng ngồi trên chiếc xe không vô lăng? Bạn cảm thấy phấn khích hay lo lắng khi công nghệ thay bạn cầm lái? Xe tự lái đang tiến nhanh, nhưng con đường phía trước vẫn còn quanh co. Điều chắc chắn là: chuyện này không chỉ liên quan đến công nghệ, mà còn là câu chuyện về con người, thói quen, luật pháp và sự tin tưởng.

Vậy nên, hãy chia sẻ với chúng tôi: bạn đã sẵn sàng để chiếc xe… tự chở mình đi chưa?