Trong một không gian yên tĩnh tuyệt đối, nhiều người bất chợt nghe thấy tiếng rè rè, vo ve hay như tiếng chuông vang vọng trong đầu. Dù không có nguồn âm thực sự, hiện tượng này được y học gọi là tình trạng ù tai tự phát.

Tuy không phải bệnh lý riêng biệt, nhưng đây có thể là dấu hiệu cảnh báo các rối loạn về thần kinh hoặc hệ thính giác.

Tiến sĩ Sarah Michiels – nhà nghiên cứu về ù tai – khẳng định: "Ù tai không phải bệnh, mà là tín hiệu lâm sàng phản ánh sự phức tạp trong tương tác giữa não bộ và hệ thống nghe".

Bộ Não Đang "Lấp Đầy" Sự Im Lặng

Khác với quan niệm phổ biến, tai không phải là nơi tạo ra âm thanh ù tai. Khi không có kích thích âm thanh từ môi trường, vỏ não thính giác – khu vực xử lý âm thanh trong não – sẽ phản ứng bằng cách tự động kích hoạt. Các tế bào thần kinh tại đây bắt đầu hoạt động một cách bất thường, tạo nên cảm giác âm thanh không thực.

Các nghiên cứu hình ảnh học hiện đại đã chỉ ra: khi tai không tiếp nhận âm thanh, não có xu hướng mất kiểm soát, từ đó tạo ra những tiếng vang ảo. Theo nhà thần kinh học Josef Rauschecker: "Không phải tai đang kêu, mà là não đang cố gắng ‘nghe’ trong im lặng".

Sự Bất Ổn Vi Mạch Và Ảnh Hưởng Đến Ốc Tai

Ù tai đôi khi bắt nguồn từ sự thay đổi tuần hoàn máu vi mô trong ốc tai. Dù không có tổn thương cấu trúc, các mạch máu nhỏ tại ốc tai có thể co lại tạm thời, ảnh hưởng đến tế bào lông – bộ phận chuyển đổi rung động thành tín hiệu điện.

Thậm chí chỉ một sự suy giảm nhẹ về oxy cũng khiến các tế bào này phát ra tín hiệu sai lệch, dẫn đến cảm giác có âm thanh dù môi trường hoàn toàn yên tĩnh.

“Đối Thoại” Giữa Cảm Giác Và Âm Thanh

Ngày càng nhiều nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa các dây thần kinh cảm giác vùng cổ, hàm và cột sống với hệ thống thính giác. Căng cơ cổ, cắn chặt răng hoặc sai lệch tư thế có thể làm thay đổi tín hiệu lên não, dẫn đến kích thích vỏ não thính giác.

Đây là lý do vì sao khi xoay đầu hoặc nghiến răng, một số người cảm thấy ù tai rõ hơn – hiện tượng này được gọi là cơ chế chéo cảm giác-thính giác.

Ù Tai Trong Im Lặng: Bất Thường Hay Bình Thường?

Trong điều kiện hoàn toàn yên tĩnh, ù tai thoáng qua là hiện tượng khá phổ biến. Một nghiên cứu cho thấy hơn 78% người khỏe mạnh từng trải qua tiếng ù nhẹ khi ở trong phòng cách âm – và đây là hiện tượng không cần điều trị.

Tuy nhiên, nếu âm thanh:

- Kéo dài dai dẳng

- Chỉ xuất hiện ở một bên tai

- Đi kèm giảm thính lực

...thì đó có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề nghiêm trọng hơn như u dây thần kinh thính giác, rối loạn xử lý âm thanh trung ương hoặc mất thính lực thần kinh giác quan.

Tiến Bộ Trong Điều Trị Và Chẩn Đoán

Gần đây, các liệu pháp kích thích não không xâm lấn như kích từ xuyên sọ (TMS) đã cho thấy hiệu quả trong việc giảm hoạt động bất thường ở não liên quan đến ù tai. Một số thuốc điều chỉnh dẫn truyền thần kinh như chất đối kháng NMDA và chất điều hòa kênh kali cũng đang được thử nghiệm.

Đặc biệt, nghiên cứu lâm sàng năm 2025 sử dụng chất chủ vận GABA chọn lọc đã ghi nhận kết quả tích cực trong việc làm dịu hoạt động thần kinh quá mức gây ra tiếng ù.

Kết Luận

Ù tai trong im lặng không phải là điều kỳ quái mà là biểu hiện tinh vi của não bộ khi không còn âm thanh từ bên ngoài. Dù thường vô hại, hiện tượng này vẫn cần được theo dõi nếu kéo dài hoặc gây ảnh hưởng đến sinh hoạt.

Cùng với các nghiên cứu tiên tiến, việc hiểu rõ cơ chế của ù tai sẽ giúp chẩn đoán chính xác hơn, mở ra hy vọng điều trị cá nhân hóa cho hàng triệu người đang sống chung với âm thanh vô hình này.